Sağlık & Spor Terimleri Sözlüğü
Genel olarak bir organın, dokunun ya da sistemin işlevinde ortaya çıkan olumsuz değişikliği belirtmek için kullanılan terim (nitel ya da nicel olabilir).
Zihinsel işlevlerde görülen zayıflama.
Tirozinaz enziminin etkisiyle fenilalaninin yükseltgen-mesi sonucu oluşan kimyasal madde.
Organik ya da işlevsel kökenli her türlü ses bozukluğuna verilen genel ad.
Herhangi bîr nedenle ve herhangi bir düzeydeki engellenmeyle ortaya çıkan yutma güçlüğü.
Kişiyi doğru olmadığına ikna etmekte güçlük çekilen yanlış düşünce ya da inanç; kuruntu.
Normalde vücudun iç sıcaklığını 37°C dolayında tutan ısı düzenleyici mekanizmaların işlevinin bozulmasına ve yetersizliğine bağlı, ölümcül olabilen sendrom.
İç salgı (endokrin) bozukluklarını belirtmek için kullanılan genel terim.
Omza yuvarlak biçimini veren yüzeysel ve hacimli kas.
Düzensiz ay başı veya menopoz sorunlarını tedavi etmek için kullanılan geleneksel bir Çin bitkisi.
Oksijen köprüsüyle bağlanmış iki monosakkarit molekülünden oluşan karbonhidrat ya da şekerler.
Donovanoz, bir diğer adı ile granuloma inguinale, az gelişmiş ülkelerde sıklıkla görülen bakterilerin yol açtığı bir hastalıktır.Tedavinin yetersizliği nedeniyle genel olarak tedavisiz olarak süregitmektedir. Afrika ve Güney Amerika? da sıklıkla gözlenir ancak gelişmiş ülkelerde nadiren raslanır. Örneğin ABD'de yılda 100 kadar vakaya rastlanır.Hastalık ağrısız belsoğukluğu ile karıştırılabilen cinsel çıbanlarla tanımlanabilir. Ancak bu çıbanlar gelişerek iç ve dış dokuların tahribine ve sıvı ve kan ifrazatına kadar ulaşır. Donovanozun yol açtığı tahribat diğer başka enfeksiyonlara da yol açar.
Anatomide kemiklerin ya da yumuşak dokuların içinden geçen ve gerekli bağlantıyı sağlamaya yarayan açıklıklar.
Genel olarak grip hastalığı etkeni bir virüstür. Yüksek ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı, öksürük, halsizlik, yaygın vücut ağrısı belirtileri ile seyreder. Grip mevsimsel olarak genellikle sonbahar sonu, kış ve ilkbaharın ilk aylarında görülür. Bunun sebebi; soğuk, artan nem, kalabalık ve sıkışık ortamlardır.Ülkemizde genellikle Aralık-Mart ayları arasında görülmekte olup, son 2 yıldır Mayıs ayının ortalarına kadar sarkmaktadır. Her yıl belli aylarda ortaya çıkan mevsimsel grip, özellikle risk gruplarında ölümlere yol açabilen bir hastalıktır. Grip ölümler dışında iş gücü kaybı, üretim kaybı, çeşitli komplikasyonlar, ilaç kullanımı, hastane yatışı vb. birçok alanda sanılandan daha fazla olumsuz etkiye sahiptir.Çok sayıda grip virüsü alt tipi mevcuttur. İnsanlarda, kanatlılarda ve memeli hayvanlarda farklı virüs tipleri hastalığa yol açmaktadır. Hayvan ve insan grip virüsleri aynı canlıda buluştuklarında genetik materyal alışverişi yapabilmektedirler. Bu şekilde yeni virüs alt tipleri ortaya çıkabilmektedir. Dolaşımdaki virüslerdeki bu değişim dolayısıyla grip aşısının muhtevasını her yıl değiştirmek gerekmektedir.20. Yüzyıl Grip SalgınlarıResmi rakamlara göre;1918 İspanyol Gribi salgınında 50 milyon,1957 Asya Gribi salgınında 1 milyon1968 Hong Kong Gribi salgınında 800 bin kişi ölmüştür.Domuz (Pandemik H1N1) GribiDomuz gribi, bir tür“influenza virusü”nun (influenza A) yol açtığı, domuzlarda görülen ve solunum sistemini tutan, yüksek düzeyde bulaşıcılığa sahip bir enfeksiyon hastalığıdır. Domuzlar arasında, hastalandırıcılığı yüksek olmakla birlikte öldürücülüğü (%1-4) nisbeten düşüktür. Hastalık domuzlar arasında solunum yoluyla ve virüs bulaşmış parçacıkların solunmasıyla yayılmaktadır.En çok sonbahar ve kış mevsiminde olmakla birlikte bütün yıl boyunca görülmektedir. Pek çok ülkede domuzlara, rutin olarak uygulanan bir aşı bulunmaktadır. Domuz influenza virüsleri normalde türe özgü olup yalnızca domuzlara bulaşabilmekle birlikte bazen insandaki bariyerleri aşarak bulaşabilmekte ve insanlarda da hastalık oluşturabilmektedir. Bu durum, daha çok domuz bünyesinde, insan grip virüsu ve domuz grip virüsu gibi farklı türden virüslerin aynı anda enfeksiyon yapması sonucu iki tür arasında genetik materyal alışverişi sonucunda meydana gelen yeni ve melez virüslerle olmaktadır.Mart 2009'da Meksika'da insanlarda hastalık yapan yeni bir grip virüsü (Domuz Gribi) tespit edilmiştir. Hastalığa, etken virüsün domuz gribi virüsüne benzerliği ve virüsteki genetik değişimin domuzda meydana gelmesi sebebiyle“domuz gribi” denmiştir.Hastalık ABD başta olmak üzere önce bölge ülkelerine, daha sonra da dünyaya yayılmıştır.11 Haziran 2009'da Dünya Sağlık Örgütü yeni H1N1 grip virüsüne bağlı pandeminin başladığını ilan etmiştir.Domuz Gribi (A/H1N1) Virüsü Bulaşıcı mıdır?Domuz gribi A(H1N1) virüsü bulaşıcıdır ve insandan insana geçmektedir.Domuz Eti Yiyenler Domuz Gribine Yakalanır mı?Domuz etinin yenmesiyle domuz gribi virüsü bulaşmıyor. Virüs solunum yoluyla bulaşıyor.
Domuz Gribinin (A/H1N1) Belirtileri Nelerdir?Domuz gribinin belirtileri, insanlarda görülen grip belirtilerine benzerdir. Bunlar:Ateş,Öksürük,Boğaz ağrısı,Yaygın vücut ağrısı,Baş ağrısı,Üşüme veYorgunluk gibi belirtileri içermektedir. Bazı vakalarda kusma ve ishal de görülebilmektedir.Domuz Gribinin SeyriHastalık başlangıçta beklenenden daha hafif seyretmekte ve beklenenden daha az ölüme yol açmaktadır. Bununla birlikte hastalığın yoğun görüldüğü ülkelere ait veriler; gebeler, 5 yaş altı çocuklar, kalp hastalığı, şeker hastalığı, akciğer ve böbrek hastalığı gibi kronik hastalıkları olan risk grubundaki kişilerde ağır seyrettiğini göstermiştir. Ayrıca mevsimsel gribe kıyasla çocuklar ve gençler daha sık hastalanmaktadır. Ölümlerin engellenmesi amacıyla birçok bulaşıcı hastalıkta olduğu gibi risk gruplarının aşılanmasının öncelikli önemi vardır.Geçmiş tecrübeler, hastalığın mevcut durumdan ağır seyirli duruma geçme potansiyeline sahip olduğunu gösterdiğinden vatandaşların ve ilgili kurumların korunma tedbirlerini gevşetmemeleri gerekir.Domuz Gribi (A/H1N1) Nasıl Bulaşmaktadır?Domuz gribinin de yine mevsimsel griple aynı şekilde yayıldığı düşünülmektedir. Grip virüsleri insandan insana öksürük ve hapşırma yoluyla bulaşmaktadır. Grip virüsü bulaşan bir yere dokunulduktan sonra, eller ağız ya da buruna götürüldüğünde de hastalık bulaşabilir.Sulardan Domuz Gribi (A/H1N1) Virüsü Bulaşabilir mi?İçme, kullanma ve havuz sularıyla bulaşma gösterilmemiştir.Domuz Gribini Tedavi Eden İlaçlar Var mıdır?Evet. Domuz gribinin tedavisi veya bu hastalıktan korunmak için doktor kontrolünde kullanılabilecek ilaçlar mevcuttur. Bu ilaçlar doktor tarafından önerilmedikçe, reçetesiz olarak kesinlikle kullanılmamalıdır.Hastalığa Yakalanan Kişiler Ne Kadar Süreyle Bulaştırıcıdır?Kişiler, belirtilerin başlamasından bir gün öncesi ve 7 gün sonrasına kadar bulaştırıcıdırlar.Daha Çok Hangi Yüzeyler Bulaşma Kaynağıdır?Öksürük ve hapşırma yoluyla, hasta kişinin tükürük zerrecikleri havaya yayılarak sandalye, masa gibi yüzeylere bulaşabilir. Kişi virüsün bulaştığı bir yere dokunduktan sonra ellerini ağzına, gözlerine veya burnuna sürerse virüs bulaşabilir. Bu yüzeylerde virüsün ne kadar süreyle canlı kalabileceğini etkileyen ısı, nem oranı, yüzey niteliği gibi pek çok faktör söz konusudur. Hasta kişinin temasının olduğu bu yüzeylere dokunulmamalı, herhangi bir sebeple dokunulduysa eller yıkanmalıdır.Ev ve Eşyaların Temizliğinde Nelere Dikkat Etmek Gerekir?Grip virüsünün yayılmasını önlemek için, yüzeylerin (masalar, kapı kolları, banyo yüzeyleri, mutfak tezgahı, oyuncaklar vb) günlük temizlikte kullanılan deterjanlarla temizlenmesi yeterlidir. Günlük kullandığımız temizlik maddeleri dışında klor, hidrojen peroksit, iyotlu antiseptikler ve alkol gibi bazı kimyasal maddeler de etkilidir. Hastalara ait çarşaf, çamaşır, havlu ve kap kacağın ayrı olarak yıkanmasına gerek yoktur. Ancak, bu eşyalar yıkanmadan başkası tarafından kullanılmamalıdır. Bu çarşaflar mümkün olduğunca elle temas edilmeden taşınmalı ve yıkanmalıdır. Hastanın çarşafları, çamaşırları değiştirildikten sonra eller mutlaka sabunlu suyla yıkanmalıdır. Hastaya ait kap kacak ya bulaşık makinesinde ya da elde deterjan kullanılarak yıkanmalıdır.Domuz Gribinden Kendimi Nasıl Koruyabilirim?Aşağıdaki önlemleri alarak sadece gripten değil; grip gibi solunum yoluyla bulaşan tüm hastalıklardan kendinizi koruyabilirsiniz:Öksürme ve hapşırma sırasında ağzınızı ve burnunuzu bir mendil ile kapatınız. Mendilinizi kullandıktan sonra çöp sepetine atınız.Öksürdükten ve hapşırdıktan sonra ellerinizi bol sabun ve suyla yıkayınız. Alkol içeren el yıkama antiseptikleri de etkilidir.Kirli ellerinizle gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmayınız.Domuz gribine yakalanırsanız, belirtilerin başlamasından 7 gün sonrasına ya da belirtilerinizin tamamen geçmesinden bir gün sonrasına kadar evde istirahat ediniz.Hastalığın bulaşmaması için çevrenizdeki kişilerden uzak durunuz.Bulunduğunuz mekânı sık sık havalandırınız.Hastalıktan Korunmak İçin Ellerimi Nasıl Yıkamalıyım?Ellerinizi 15-20 saniye süreyle su ve sabunla yıkamalısınız. Su ve sabuna ulaşamadığınız yerlerde alkol içeren el antiseptikleri kullanabilirsiniz.Hastalıktan Korunmak İçin Ellerimi Nasıl Yıkamalıyım?Ellerinizi 15-20 saniye süreyle su ve sabunla yıkamalısınız. Su ve sabuna ulaşamadığınız yerlerde alkol içeren el antiseptikleri kullanabilirsiniz.Hastalanırsam Ne Yapmalıyım?Domuz gribi şüpheli bir kişi ile temastan sonraki 7 gün içinde kendinizde yukarıda sıralanan hastalık belirtileri olduğunu hissederseniz hemen bir doktora başvurmalısınız. Doktorunuz herhangi bir teste ya da tedaviye ihtiyacınızın olup olmadığına karar verecektir.Eğer hastalandıysanız veya hastalık belirtilerini gösteriyorsanız evde istirahat ediniz ve çevrenizdeki kişilerden de onlara bulaştırmamak için uzak durunuz.Erişkinlerde Acil Müdahale Gerektiren Belirtiler Nelerdir?Zor nefes almak veya nefes darlığı,Bilinç bulanıklığı,Sık ve uzun süreli kusma.Çocuklardaki Acil Müdahale Gerektiren Belirtiler Nelerdir?Hızlı veya zor nefes alma,Vücutta solgunluk ya da morarma,Beslenememe,Uyarılara cevapta azalma ve uykuya meyil,Huzursuzluk,Ateşle beraber döküntü görülmesi.
Dirsekte değişik tiplerde kırıklar meydana gelebilir.Dirsek Üstü (Suprakondiler) KırıklarÜst kol kemiği (humerus) dirseğin hemen üstünden kırılmıştır. Genellikle 8 yaş altında görülür. En sık ve en ciddi kırıktır. Çünkü sinir hasarına ve dolaşım bozukluğuna neden olabilir.Dirsek Makarası (Kondiler) KırıklarBu kırıklarda üst kol kemiğinin dirsek eklemini oluşturan makarasının bir parçası kırılmıştır. Bu kırıkların dikkatli tedavsii çok önemlidir . Aksi halde dirsekteki büyüme plağı zedelenerek büyümeyle ortaya çıkan dirsek eğrilikleri görülebilir.Dirsek Çıkıntısı (Epikondiler) KırıklarıDirsek makarasının iki yanındaki epikondil denilen çıkıntıların kırığıdır. 9-14 yaşlarında ve iç taraftakinde sıktır.Büyüme Plağı KırıklarıÜst kol ve ön kol kemiklerinin büyüme plakları dirseğe yakın kemik uçlarındadır. Bu plaklardaki kırıklarda büyümenin bozulması veya asimetrik olması en önemli komplikasyondur. Bu nedenle çok dikkatli tedavi edilmeleri gerekir. Çok iyi tedavi edilenlerinde bile daha nadir de olsa büyüme plağı kökenli büyüme problemleri görülebilir.Önkol KırıklarıBir dirsek zorlanmasında önkolun başparmak tarafındaki kemiğinin (radius) başı kırığı veya ezilmesi görülebilir. Bazen bu kırığa dirsek çıkığı da eklenebilir. Dirsek ucu (olecranon) veya diğer önkol kemiğinin (ulna) kırığı nadirdir.Belirti ve ŞikayetlerTüm tip kırıklarda benzer yakınmalar vardır.Ani ağrı,Hassasiyet,Şişme (hafif veya şiddetli olabilir),Hareket kısıtlılığı.Tanı ve TedaviDüşme sonucu çocuğunuzun dirseğimde bir problemle karşılaştıysanız zaman geçirmeden doktora başvurunuz. Doktorunuz öncelikle bir damar ve sinir hasarı olup olmadığına bakacaktır. Sonra röntgen incelemesi yapılır. Bazen her iki dirseğin karşılaştırmalı röntgeni gerekebilir.Tedavi kırığın yerine ve derecesine göre değişir. Kaymamış veya bazı çok az kaymış kırıklarda 3-5 hafta tam veya yarım alçı uygulaması yeterli olabilir. Bu süre içinde zaman zaman kontrol röntgenleri ile kırığın kayıp kaymadığının kontrolü gerekebilir.Kırık kaymışsa onu yerleştirmek gerekir. Bazen yerleştirme işlemi cerrahiye gerek kalmadan elle yapılabilir. Bu işlemin genel anestezi altında yapılması idealdir. Ancak kaymış dirsek kırıklarının çoğu cerrahi gerektirir. Bazı tip kırıklarda elle düzeltmeye çalışmak sakıncalı olduğundan doktorunuz direkt cerrahi önerecektir. İyi bir cerrahi sonunda dirsek tamamen normale döner.
