Sağlık & Spor Terimleri Sözlüğü
Başlıca özelliği yanıcı nitelikte ısrarlı ağrıdır; hafif şekilleri oldukça sıktır - daha şiddetli formları sakatlayıcı olabilir ve tedavisi daha zordur. Değişik RSD formlarıyla ilgili diğer terimler şunlardır: Algodistrofi"", ""Sudeck atrofisi"" ve son zamanlarda ""Kompleks bölgesel ağrı sendromu"".
Temel tanı yöntemlerinden biridir. Kullanılan ışın x-ışınıdır. X-ışınları 1895 yılında Alman fizik profesörü Wilhelm Kodrad röntgen tarafından bulunmuş ve isimlendirilmiştir. Daha sonra bu ışınlara, keşfinden dolayı, Röntgen ışınları adı verilmiştir.X-ışınları, bir ucunda Radyo dalgaları diğerinde kozmik ışınlar bulunan, içerisinde görülebilen ışığın da bulunduğu elektromanyetik Radyasyon spektrumunda yer alır. Hızları ışık hızına eşit olan elektromanyetik radyasyonlar geçtikleri ortama enerji transfer ederler.
Vücudun belirli bir uyanya istemsiz, sabit ve otomatik olarak yanıt verme olgusu.
Deride kırmızı renkte, bastırınca kaybolan döküntülere verilen genel ad.
A vitamini ya da Öteki adıyla retinolün bir türevi.
Bir uyartıya verilen ani cevap.Alınan uyartı sonucunda meydana gelen impulsa, beyne iletilmeksizin verilen cevap.
Anatomide bir yapının uzunlamasına ekseni etrafında dönme hareketini anlatan terim.
Retina dekolmanı retinanın normal pozisyonundan çekilmesiyle oluşur. Retina yerinden ayrıldığında çalışamaz. Görme bozulur. Retina dekolmanı çok ciddi bir sorundur ve tedavi edilmezse kesinlikle körlükle sonuçlanır.
R harfini söyleyememe ya da yanlış söyleme biçimindeki konuşma bozukluğu, işlevsel kaynaklı olabileceği gibi dudaklar, dil, damak ya da diş yayındaki doğumsal ya da edinilmiş yapısal bozukluklara bağlı olarak da gelişebilir.
Retinanın (ağtabaka) sinir hücreleri; çubuk hücreleriyle birlikte gözün ışığa duyarlı alıcılarını (fotoreseptör) oluştururlar.
Çam, elma, erik gibi bazı odunlu bitkilerin salgıladıkları katı yada yarı akışkan, yarı saydam, suda çözünmeyen salgı maddeleri.
Özellikle çocukluk çağındaki ishalin ortaya çıkmasındaki en büyük etken olarak bilinen“rota virüsü” tüm dünyada her yıl milyonlarca çocuğu etkiliyor.
Retinanın (ağtabaka) sinir hücreleri; koni hücreleriyle birlikte gözün ışığa duyarlı alıcılarını (fotoreseptör) oluştururlar.
Hekimin bir ilacın hazırlanması için eczacıya yönelik yazdığı istek, iki tip reçete vardır:
Altı ay ile iki yaş arasındakiçocuklarda sık sık mide-bağırsak iltihabına yol açan virüs.Rota virüs nedir?
Rota virüs sindirim sistemini etkileyen ve tüm dünyada en sık ve en ağır ishallerden sorumlu olan bir grup virüstür.Özellikle grup A Rota virüsçocuklarda ve yenidoğanlarda enfeksiyona yol açar. Yaklaşık 2 gün süren kuluçka döneminin ardından kusma, ateş, karın ağrısı ve sulu ishal ile kendini gösterir. Ateş ve kusma 2-3 günde geçer, ishal ise 1 hafta- 10 gün kadar sürebilir.Elektron mikroskobundaki görüntüsü tekerlek şeklinde olduğundan Rota virüs adını alan bu virüslerin en az 6 farklı serotipi insanda enfeksiyon yapmaktadır. En sık görüleni serotip 1'dir.
Serotipe bakılmaksızın, iki doğal enfeksiyonun geçirilmesi, kişiyi orta veya ağır ishale karşı% 100 korumaktadır. Aşıçalışmalarında da amaçlanan, orta veya ağır hastalığa karşı korunmak, hastaneye yatışı veölüm oranlarını azaltmaktır.
Rota virüs nerede bulunur?
Rota virüs enfeksiyonları son derece bulaşıcıdır. Tüm dünyada yaygın olmasının nedeni esas olarak dışkı yoluyla ve oral yolla bulaştığı halde solunum yoluyla da bulaşması... Rota virüsü bağırsak hücrelerini etkiler.Bulaşıcı mıdır?Nasıl hastalık yapar?
Rota virüsçok bulaşıcıdır. Mikrop bulaşmış su veya gıdayla, mikrobu taşıyan eller yoluyla vücuda alınır. Yuva gibi kalabalık ortamlarda,özellikleçocuklar tuvaletten sonra ve yemektenönce ellerini yıkamayı unuttuklarında kolayca yayılır. O kadar bulaşıcıdır ki, genel hijyen koşulları ne kadar iyi de olsa, hemen herçocuk 5 yaşını doldurmadan Rota virüs ishali geçirmiş olmaktadır.Ülkemiz gibi ılıman iklim kuşağındakiülkelerde, kış aylarında görülür.Özellikle 2 yaş altı küçükçocuklar etkilenir. Erişkinde ise, daha hafif seyreder. Enfekte kişilerin elleri bulaşmada enönemli ara basamaktır. Ayrıca hastanın kullandığı eşyalar ile de yayılır. Virüs ağızdan vücuda girer.Çocuk hastalar virüsü kendilerinde hastalık belirtileri ortayaçıkmadanönce ve belirtiler süresince yayabilirler. Rota virüs, oyuncaklarda ve evdeki diğer yüzeylerde uzun süre canlı kalabilir.Rota virüs enfeksiyonlarının belirtileri nelerdir?Rotavirus enfeksiyonları genellikle ateş ve kusma ile başlar ve ishal ile devam eder. İshal bazı hastalarda hafif seyrederken bazı hastalarda ciddi sıvı kayıpları nedeniyle hastaneye yatış gerekebilir. Hastaneye yatış gerektiren ishal vakalarında da en sık etken rota virüstür.Çoğu hastada ishal 3-9 gün sürer.Belirtiler ne zaman ortayaçıkar?Rotavirüs ile enfekte olan hastalarda genellikle 3-5 günlük bir kuluçka süresi sonrasında belirtiler görülür.
Hastalık nasıl seyreder?Çoğu hasta kendiliğinden iyileşirken, ağır ishal ve kusması olan hastalarda sıvı kaybı nedeniyle damardan sıvı verilmesi gerekebilir.Çocuklarda geçirilen enfeksiyon sayısı arttıkça hastalık daha hafif seyreder, yani her enfeksiyon kısmi bir bağışıklık oluşturur.
Tanı nasıl konur?
Hastanın kliniközellikleri ve enfeksiyonun zamanı (ülkemizde kış ayları) hekim için uyarıcıdır. Ayrıca hastanın dışkısında ELISA veya diğer yöntemlerde Rota virüs varlığı gösterilebilir.Rota virüs kimlerde enfeksiyona yol açar?Tümçocuklar 5 yaşına kadar en az bir kez rotavirüs ile enfekte olurlar. Ağır ishal ve sıvı kaybıözellikle 3-35 ay arasındaki yaş gruplarında görülmektedir. Birçocuk birkaç kez Rota virüs enfeksiyonu geçirebilir. Daha büyükçocuklarda küçükçocuk ve bebeklerden virüsü alarak enfekte olabilirler.Rota virüs enfeksiyonları nasıl tedavi edilir?
Hastalığı düzeltmek için etkin bir ilaç tedavisi yoktur. Diğer viral enfeksiyonlar gibi antibiyotik tedavisi ile düzelmez. En etkili tedavi hastaçocukların ve bebeklerin sıvı alımını sağlamaktır. Doktor tuz- şeker karışımındanönerebilir. Ağızdan yeterli sıvı alımı sağlanamazsa,özellikle küçükçocukta, hastaneye yatırılıp serum verilmesi gerekebilir. Anne sütü alan bebeğin emzirilmeye devam etmesiçokönemlidir. Antibiyotikler işe yaramaz. Kusma ve ishali durdurucu ilaçlarönerilmez.
Rota virüs enfeksiyoları ne sıklıkla görülür?Rota virüsçocuklukçağının en sık ishal nedenidir. Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl ortalama 500,000 doktor başvurusuna ve 50,000 yatışa neden olmaktadır.Özellikle 3 ay-35 ay arasındakiçocuklarda kış aylarında görülür. Türk Pediatri kongresinde sunulan Rota virüsçalışmalarında bu virüsün Türkiye'de, sıklığı bölgesel farklar göstermekle birlikte, ishallerin ortalama% 16.6 sının etkeni olduğu bildirilmiştir.Rota virüs enfeksiyonları nasılönlenir?Rota virüsler dışçevre koşullarına dayanıklıdır. Demokradik virüs olarak da tanımlanan rota virüslerin neden olduğu gastroenteritler (mide-bağırsak iltihabı), temizlik koşullarından bağımsız olarak, gelişmiş ve gelişmekte olanülkelerde benzer sıklıkta görülür. Bu nedenle Rota virüs ishalininönlenmesinde tek yöntem Rota virüs aşılamasıdır. 1998 yılındaçocuklarda kullanılabilecek bir rota virüs aşısı (Rotashield®) ruhsat almış ve A.B.D.'nde uygulanmaya başlamıştır. Ancak bu ilk aşı bağırsak obstruksiyonu (tıkanma) ile ilişkilendirildiği için daha sonra kullanımdan kaldırılmıştır. Son yıllarda geliştirilen yeni aşıların (RotaTeq® ve Rotarix®) enfeksiyon oranlarını azalttığı, ağır hastalıkları engellediği ve ilk aşıya benzer yan etkilerin gözlenmediği görülmüştür. Bu aşıların 2,4 ve 6. aylarda ağızdan uygulanmasıönerilmektedir. Aşı dışında etkili bir korunma yolu yoktur. Sabunla el yıkama virüsüöldürmez ancak enfeksiyonun yayılmasını azaltır. Tuvalettençıktıktan ve bebeklerin bezlerini değiştirdikten sonra el yıkamaya dikkat edilmelidir. Hastaçocuğun ishal geçene dek yuvaya gönderilmeyip evde tutulması da diğerlerine bulaşmaması içinönemlidir.
Rota virüs aşıları
İnsanda enfeksiyon yapan rotavirüslerin hücre kültürlerindeüretimi güçtür, bu nedenle aynı hücre kültürüne konan hayvan ve insan kaynaklı rotavirüslerin aralarında gen transferi yapmasıyla elde edilen'reassortant' aşılar kullanılmıştır. İlk olarak, FDA tarafından onaylanıp 1998 yılında ABD'de rutin uygulanmaya konan rhesus (maymun) reassortant rotavirüs aşısı, aşıdan sonraki 1-2 hafta içinde barsak tıkanıklığı (invaginasyon) vakalarında olası bir artış gözlenmesiüzerine, 1999 yılında piyasadançekilmiştir. Barsak tıkanıklığı, aşılanan 1.5 milyonçocuktan 21 tanesinde gözlemlenmiş olup bu riskin, ilk aşı dozunun 3. aydan büyük bebeklere yapıldığında görüldüğü saptanmıştır.Şimdi bizde de kullanılmaya başlanan 2 rotavirüs aşısı vardır. Bunlardan biri bovine (sığır) reassortant rotavirüs aşısı olup sık görülen 5 serotipi içermektedir. Aşı, ilk dozu 6-12. haftalar arasında olmaküzere, 4-10 hafta aralarla toplam 3 doz olarak, ağızdan verilmektedir. Yapılançalışmalarda invaginasyon açısından güvenli bulunmuştur. Ağır ishale karşı%94 koruyuculuk saptanmıştır. Aşının diğer aşılarla aynı zamanda yapılmasında bir sakınca saptanmamıştır. Aşı 2006 yılında FDA'dan onay almış olup ABD'de rutin uygulanmaya başlamıştır.Diğer bir aşı ise insan rotavirüs suşu bulunan monovalan (G1P8) aşıdır. Aşınınçapraz reaksiyonla diğer serotiplere karşı da koruyuculuk sağladığı bildirilmiştir. Aşı, ilk dozu bebeğin ilk 3 ayında olmaküzere, 4-10 hafta aralarla toplam 2 doz olarak ağızdan verilmektedir. Yapılançalışmalarda invaginasyon açısından güvenli bulunmuş olup diğer aşılarla aynı zamanda yapılmasında bir sakınca görülmemiştir. Aşı, ağır ishale karşı% 93 koruyucudur. Bu aşı 2004 yılında Meksika'da olmaküzere, 35'ten fazlaülkede ve Avrupa Birliği'nde lisans almıştır.İmmün yetersizliği veya süphesi olan bireylerle yaşayan bebeklere rota virüs aşısı yapılabilir. Virüs bulaşmasınıönlemek için ilk doz aşıdan bir hafta sonrasına kadar dikkatli el yıkamanın yararlı olabileceğiöne sürülüyor.Sonuç olarak, rotavirüs bütün dünyadaönemli bir ishal sebebi, gelişmekte olanülkelerde ise ishale bağlıçocukölümlerininönemli bir nedenidir. Rotavirüse karşı etkin aşıların yaygın kullanımı ile en az 500.000çocukölümüönlenebilecektir.
Kaynakça:http://www.annebebek.com.tr/
