Sağlık & Spor Terimleri Sözlüğü
Gözün yoğun ışıkla karşılaşmasıyla ortaya çıkan ve geçici olarak uyumun bozulmasına neden olan tepki.
El kenarıyla, bel bölgesine vurulduğunda ortaya çıkan ağn.
Eklem yüzeylerinden birinin iç bükey, ötekinin dış bü-key olduğu eklem tipi; kapı menteşesi biçimindeki ek-lemleşme.
Mide suyunun salgılanmasını uyaran ve mideden salgılanan bir peptit hormonu.
Gözün tedavisi ve belirli incelemelere hazırlanması için kullanılan farmakolojik bileşimler.
Yelpaze biçiminde yaprakları olan bu süs ağacı, kozmetik kullanımda antioksidan, iltihap giderici ve kızarıklık önleyici özellikleriyle öne çıkar.
Mide hastalıklarının tanısında başvurulan incelemeler.
Göz kameraya benzeyen optik bir sistemdir. Dışarıdan gelen ışık ve görüntüler kornea (gözün en dış saydam tabakası) ve lens tabakasında kırılarak retina üzerindeki görme noktasına ulaşırlar.Normal bir gözde dışarıdan gelen ışınlar kornea ve lenste kırılarak görme merkezine düşerek net görüntü oluştururlar. bazı durumlarda ise kornea, lens ve gözün yapısına bağlı olarak, görüntüler retina üzerinde net olarak oluşmayabilir.Miyopi (Miyop):Dışarıdan gelen ışınların görme noktasına ulaşmadan odaklaşması sonucu gelişir. Gözün ön-arka ekseninin uzun olmasına bağlı olarak veya kornea ve lensin kırıcılığının değiştiği durumlarda ortaya çıkar. Miyop gözlerde uyum gücü çok az olduğu için kişi uzağı görebilmek için gözlük kullanmak durumundadır.Astigmatizma:Korneanın kırma gücünün biribirine dik iki eksende farklı oması sonucunda görüntünün farklı düzlemlerde kırılmasıyla meydana gelir. Kornea ve lensin yapısına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Astigmatizma, her mesafede yansıma ve bulanık görmeye neden olur.Astigmatik görme, sirklerdeki yamuk aynalarda oluşan görüntüye benzetilebilir.Hipermetropi:Dışarıdan gelen ışınların görme noktasının arkasında odaklanması sonucunda gelişir. Gözün ön-arka ekseninin kısa olmasına bağlı olarak veya kornea ve lensin kırıcılığının değiştiği durumlarda ortaya çıkar. Hipermetrop gözlerde uyum gücü yüksektir. Düşük dereceli hipermetrop kişiler uyum yaparak normal görebilirler, fakat göz çabuk yorulur. Yüksek hipermetropide ise hem uzak, hem de yakın görme bozuktur.Presbiyopi:Yaşın ilerlemesine bağlı olarak lens tabakasının esnekliğini yitirmesi ve bunun sonucunda yakın görmenin bozulmasıdır. 35-40 yaşlarında başlar ve 60 yaşına dek sürekli ilerler.Keratokonüs:Kornea yüzeyinde bir bölümün incelerek öne doğru çıkmasıdır. Bu kişiler gözlükle net göremezler. Hastalığın derecesine göre özel olarak üretilen kontakt lensler kullanabilirler. Çok ileri derecelerde ise keratoplasti adı verilen kornea nakli ameliyatı gerekebilir.Unutmayın!Miyopi, hipermetropi, astigmatizma ve presbiyopi gözün genel kırma kusurlarıdır. Bu kırma kusurları gözde tek tek meydana gelebileceği gibi, birden fazla kırma kusuru birarada görülebilir. Kırma kusuru bir gözde veya her ikisinde birden olabilir. Bunların dışında korneanın bozukluklarına bağlı özel kırma kusurları meydana gelebilir. Bir gözde, kırma kusuru ile birlikte korneada, görme tabakasında veya görme sinirinde bozukluklar olabilir.
Bu nedenle, kırma kusuru olan kişiler her yıl düzenli göz ve göz dibi muayenesinden geçmelidirler.Çocuklarda gözde herhangi bir kayma ve görme bozukluğu şüphesi varsa en kısa sürede göz kontrolü yapılmalıdır. Herhangi bir problem olmasa da 4 yaş civarındaki çocukların göz muayenelerinin yapılması gereklidir.Kırma kusurları olan kişilerin net görebilmeleri için çeşitli alternatifler vardır.Gözlük kullanabilirler, Kontakt lens kullanabilirler, Excimer laser tedavisiyle kırma kusurlarının tümünden veya bir kısmından tamamıyla kurtulabilirler
Gilbert HastalığıDoğumsal ve ailevi bir hastalıktır. Nadiren görülür. Hafif olan olgularda hastalığın farkına varılmaz. Mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte, karaciğer hücreleri kandaki bilirubini alamamaktadır. Bazı hastalarda karaciğer içerisine giren bilirubinin ancak bir kısmı konjüge hale çevrilebilir. Bu durumda indirekt bilirubin 10 mg a kadar çıkabilir.Hafif derecede bilirubin artışı ile seyreden bir hastalıktır. Serumda indirekt bilirubin değerlerinin arttığı gözlenir. Toplam bilirubin düzeyi 2-5 mg civarındadır.Doğuştan olmakla birlikte, 15-45 yaşlarında ve erkeklerde sık olarak görülür. Zararsız bir sarılık türüdür.Hastalarda bilirubinin arttığı dönemlerde hafif bir halsizlik, bulantı ve karın üst kısmında ağrılar meydana gelebilir. Karaciğer ve dalakta büyüme olmaz.Karaciğer testleri ve SGOT, SGPT değerleri normaldir. Karaciğer biyopsisi normaldir. Hemolitik anemi hastalığı ile karışabilir, ancak kan sayımı ile kolayca ayırt edilebilir.Hastalık şiddetlenme ve hafifleme şeklinde seyreder. Yorgunluk, açlık, heyacan ve üzüntülerin sarılığın ortaya çıkışında ve alevlenmesinde etkili olduğunu gösteren çalışmalar vardır.Tedavi gerektirmez, sarılık bir kaç günde kendiliğinden kaybolur. Uzun süren sarılıklarda barbitüratlar verilebilir.Genel BakışGilbert sendromu, karaciğerin, alyuvar hücrelerinin parçalanması ile üretilen, bilirubin adındaki maddeyi gerektiği gibi işleme koymadığı, yaygın görülen, hafif bir karaciğer bozukluğudur. Aynı zamanda yapısal hepatik işlevsizlik, indirekt iyi huylu bilurubinemi ve ailevi hemolitik olmayan sarılık olarak da bilinen Gilbert sendromu genellikle tedavi gerektirmez ve ciddi komplikasyonlar oluşturur.Hatta, Gilbert sendromu iyi huylu yapısı nedeniyle, genellikle hastalık olarak kabul edilmez. Bu rahatsızlığın bulunduğu çoğu insan bunu, kan testinde bilirubin düzeylerindeki artış görüldüğü zaman, tesadüfi olarak fark etmektedir.Gilbert sendromu ABD nüfusunun yüzde 3'ü ila yüzde 10'unu etkilemektedir. Erkeklerde bu rahatsızlık kadınlara göre daha sık görülür.Belirtiler ve SemptomlarKalıtsal bir rahatsızlık olan Gilbert sendromu doğuştan mevcuttur. Ender olarak semptomlara yol açsa da, bilirubin düzeyini süt sarılığına neden olacak kadar yükseltebilir.Bilirubin tehlikeli bir düzeye ulaşmasa da, meydana gelmesi halinde, huzuru kaçıran bir görüntü arz edebilir. Genellikle, bilirubin fazlası, cildi etkilemeden önce gözlerin aklarının sarıya dönmesine neden olur. Eğer bilirubin düzeyinin artışı devam ederse, cildiniz sarımsı bir renk alabilir.Eğer sizde Gilbert sendromu varsa, bir dizi etken bilirubin düzeyini artırabilir. Bunlar aşağıdakileri içerebilir:Soğuk algınlığı veya grip gibi enfeksiyonlar dahil olmak üzere hastalık.Regl olma.Aç kalma veya öğün atlama.Dehidrasyon (Susuz kalma).Aşırı yorulma.Gilbert hastası olan bazı kişiler bayılma, halsizlik ve karın ağrısı nöbetleri yaşamaktadırlar. Öte yandan, Gilbert'in gerçek anlamda bu gibi semptomlara neden olup olmadığı ya da bunların stresle mi yoksa başka rahatsızlıklarla mı ilgili olduğu bilinmemektedir.NedenleriKaraciğeriniz sarımsı bir pigment olan bilirubini doğal olarak üretir. Bu, eski alyuvar hücrelerinin parçalanmasıyla açığa çıkan normal bir atıktır. Bilirubin, kan dolaşımınız aracılığı ile karaciğerinize geçer. Normal beden işleyişinde, karaciğer hücrelerindeki bir enzim, bilirubinin parçalanmasına ve kan dolaşımından atılmasına yardımcı olur. Bilirubin, karaciğerden bağırsaklara safra aracılığı ile geçer. Daha sonra vücuttan dışkı ile atılır. Kanda az miktarda bilirubin kalır.Öte yandan, Gilbert sendromunun bulunduğu kişiler, bilirubinin parçalanmasına neden olan enzimi kontrol eden anormal bir geni kalıtım yolu ile alırlar. Bu gen, anormalliği enzim düzeyinin daha düşük olmasına sebebiyet verir. Bunun sonucunda, bilirubinin, indirekt bilirubin adı verilen bir türü, kanda aşırı miktarda birikebilir.Bazı uzmanlar, Gilbert sendromunun sadece bilirubin düzeyleri aralığındaki normal bir değişkenlik olduğu kanısındadır.Risk FaktörleriAnormal genlerin kalıtım yoluyla alınmasına ek olarak, Gilbert sendromuna yakalanma olasılığını artırdığı bilinen hiçbir risk faktörü bulunmamaktadır.Ne Zaman Tıbbi Yardım Alınmalı?Eğer cildinizde veya gözünüzün normal durumda beyaz olan bölümlerinde sarımsı bir renk olduğunu fark ederseniz, bunu sağlık bakımı sağlayıcınıza vakit geçirmeden bildirin. Gilbert sendromu dışında çeşitli rahatsızlıklar sarılığa yol açabilir ve tıp testleri ile muayeneleri ciddi rahatsızlıkları olasılık dışı bırakabilir.Tarama ve TeşhisEğer sizde sarılık varsa, sağlık bakımı sağlayıcınız sizde Gilbert sendromu veya başka bir rahatsızlık olduğundan şüphelenebilir. Öte yandan, Gilbert sendromu çoğu zaman sadece, hastalık, cerrahi ameliyat veya yaşam sigortası poliçesi satın almak gibi, sağlıkla ilgili başka nedenlere yönelik olarak kan testinden geçildiği zaman, tesadüfen öğrenilir. Gilbert sendromu doğuştan mevcut olsa da, genellikle bilirubin üretiminin arttığı ergenliğe veya sonraki dönemlere kadar teşhis edilmez.Doktorunuz, fiziksel bir muayene ve ek kan testleri gerçekleştirilmesini isteyebilir. Gilbert sendromu ile sarılık nöbeti yaşamadığınız takdirde, hiçbir fiziksel belirti veya semptom göstermezsiniz.Yaygın kan testleri aşağıdakileri içerir:Eksiksiz kan sayımı.Karaciğer işlev testleri.Gilbert sendromu teşhisi genellikle kan testlerine dayalı olarak konabilir. Gilbert sendromunda, hafifçe artan indirekt bilirubin düzeyi haricinde, sonuçların tümü genellikle normal olacaktır.
Sizde Gilbert sendromu varsa, kanınızdaki bilirubin düzeyi dalgalanma gösterebilir. Normal düzey aralığına göre her zaman daha yüksek olmaz. Eğer ilk kan testinizde normal bilirubin düzeyi olduğu gösterilirse, doktorunuz testin birkaç kez tekrar edilmesini önerebilir.Doktorunuz ender olarak, aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka testleri salık verebilir:Karaciğerin ultrasonun çekilmesi.24 saatlik bir dönem boyunca aç kalınarak bunun bilirubin düzeylerini artırıp artırılmadığına bakılması.Yaygın olarak kullanımda olmayan, Gilbert sendromuna neden olan anormal genin kontrol edilmesine yönelik genetik testler.Sizde sarılık veya yüksek bilirubin düzeyi olduğu zaman, sizde daha ciddi bir karaciğer rahatsızlığının olmadığından emin olunması önem taşır. Doktorunuz bu gibi rahatsızlıkların olup olmadığını kontrol etmek için başka testler de salık verebilir.
Karaciğer işlev testleri.Tam kan sayımı.UltrasonKomplikasyonlarGilbert sendromu sarılık devrelerine yol açabilir. Öte yandan, sarılık genellikle hafiftir ve kendi kendine iyileşir. Rahatsızlığın kendisinin bilinen başka hiçbir komplikasyonu yoktur ve karaciğere hasar vermez.Bilirubini işleme koyan enzimin düzeyinin düşük olması, belirli ilaçlarda yan etkilerin artmasına sebebiyet verebilir. Aynı enzim vücudun belirli ilaçları ortadan kaldırmasına yardımcı olur. Özel olarak, kolon kanserinin tedavi edilmesinde kullanılan bir ilaç olan irinotesan (Camptosar), Gilbert sendromu bulunan kişilerde zehirleyici düzeylere ulaşarak, ağır ishale sebebiyet verebilir.Belirli ilaçlarda bu olası etki söz konusu olduğundan, sizde Gilbert sendromu varsa, herhangi bir yeni ilaç almadan önce doktorunuz ile konuşun.ÖnlemeGilbert sendromu kalıtsal bir genetik bozukluktur. Bu bozukluğun gelişimi yaşam tarzı ile ilgili alışkanlıklarla veya ortamla bağlantılı değildir.Bu rahatsızlığı teorik olarak engellemenin tek yolu ebeveynlerin buna neden olan anormal geni çocuklarına iletmelerinin engellenmesidir. Ancak genel nüfustaki kişilerin yarısından fazlasının bu anormal genin bir kopyasını taşıması bunu çok yaygın kılmaktadır. Eğer bu anormal genin bulunduğu iki kişinin çocuğu olursa, Gilbert sendromuna neden olan bu genetik kusuru çocuklarına geçirebilirler, ancak bu her zaman olmaz. Bu anormal genin iki kopyasının bulunduğu herkes Gilbert sendromuna yakalanmaz. Bu durum, ailenizin geçmişinde bu rahatsızlık olmasa da sizin buna yakalanabileceğiniz anlamına gelmektedir. Buna karşıt olarak, Gilbert sendromu olan herkeste bu anormal genin iki kopyası vardır.Kişisel BakımYaşamınızdaki belirli olaylar Gilbert sendromundaki, sarılığa neden olan daha yüksek bilirubin düzeyi fasıllarını tetikleyebilir. Bu durumları yönetmek için elinizden geleni yapmak, bilirubinin kontrol altına alınmasına, belki de sarılık nöbetlerinin engellenmesine yardımcı olabilir.
Bu adımlar aşağıdaki gibidir:Soğuk algınlıkları ve grip gibi bulaşıcı hastalıklardan korunmak,Duygusal stresi yönetmek,Besleyici bir diyet uygulamak, aç kalmaktan ve öğünleri atlamaktan uzak durmak.Başa Çıkma YöntemleriHerhangi bir tıbbi rahatsızlık teşhisinin konması başlangıçta korkutucu olabilir. Ancak Gilbert sendromu iyi huylu bir rahatsızlıktır. Gilbert sendromu bulunan kişilerin normal bir yaşam süresi olur. Eğer zaman zaman sarılığa yakalanırsanız, bunun zararlı olmadığını, muhtemelen yaşamınızdaki stres etkenleri ile bağlantılı olduğunu ve sadece kendi kendine geçebileceğini unutmayın.
Midenin tümünün ya da bir bölümünün çıkarılması.
Gözbebeği (pupilla), irisin ortasındaki deliktir. Boyutları fizyolojik reflekslere göre değişir.Bu reflekslerden birinin ya da birden çoğunun yitirilmesi ya da aşırılaşması, birçok sinir hastalığının gelişmesinde değerli bir belirti oluşturur. Gözbebeği hareketlerinin incelenmesinin sağladığı bilgiler, yalnızca kişi normal görüyorsa, iriste hiçbir yapışıklık yoksa önem kazanır.
Omurga kemiğinin dar açılı bükülmesi.
Midenin anormal biçimde gaz ve sıvıyla dolarak aşırı gerilmesi ve genişlemesi.
Mide ağnsı. Kramp tarzında ve kusmayla birlikte olabilir.
Oldukça farklılaşmış sinirsel yapılardan oluşan bir duyu organı; ışık uyaranlannı algılayan göz görme organıdır.
