Sağlık & Spor Terimleri Sözlüğü
Kanın alınarak incelendiği ve işlendiği yer ya da uygun kaplar içinde saklandığı özel soğuk hava dolabı.
Miyokarta gerekli kanı götüren damarlar.
Aynı soydan gelen kişiler arasındaki ailevi bağ.
Kalp kasını besleyen atardamarlar için kullanılan terim
Deride ince çizgi biçimindeki çöküntüler.
Atardamar, toplardamar ve kılcal damarların oluşturduğu bir kanal sistemi İçinde kalbin hareketlerine dayalı itme gücünün etkisiyle dolaşan sıvı.
Belirli bir yapının çevresinde halka halinde sıralanan oluşumları belirtmek için kullanılan terim.
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Nedir?Kırım-Kongo Hemorajik Ateş (KKHA),keneler tarafından taşınan Nairovirüs isimli bir mikrobiyal etken tarafından neden olunan ateş, cilt içi ve diğer alanlarda kanama gibi bulgular ile seyreden hayvan kaynaklı bir enfeksiyondur. Son yıllarda tedavide görülen gelişmelere rağmen, bu enfeksiyonlarda ölüm oranları hala yüksektir.Keneler Nasıl Tanınır ve Nerelerde Bulunur?Keneler otlaklar, çalılıklar ve kırsal alanlarda yaşayan küçük oval şekillidir. 6-8 bacaklı, uçamayan, sıçrayamayan hayvanlardır. Hayvan ve insanların kanlarını emerek beslenirler ve bu sayede hastalıkları insanlara bulaştırabilirler.Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahiptir. Türlere göre değişmekle beraber kenelerin, küçük kemiricilerden, yaban hayvanlarından evcil memeli hayvanlara ve kuşlara (özellikle devekuşları) kadar geniş bir konakçı spektrumları mevcuttur.Kimler Risk Altındadır?
Hastalık genellikle meslek hastalığı şeklinde karşımıza çıkar.Tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar.Veterinerler,Kasaplar,Mezbaha çalışanları,Sağlık personeli özellikle risk gurubudur,Kamp ve piknik yapanlar, askerler ve korunmasız olarak yeşil alanlarda bulunanlar da risk altındadır.Henüz ergin olmamış Hylomma soyuna ait keneler, küçük omurgalılardan kan emerken virüsleri alır, gelişme evrelerinde muhafaza eder; ergin kene olduğunda da hayvanlardan ve insanlardan kan emerken bulaştırır.Kuluçka Süresi Ne Kadardır?Kene tarafından ısırılma ile virüsün alınmasını takiben kuluçka süresi genellikle 1-3 gündür; bu süre en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, ifrazat veya diğer dokulara doğrudan temas sonucu bulaşmalarda bu süre 5-6 gün, en fazla ise 13 gün olabilmektedir.Belirtileri Nelerdir?Ateş,Kırıklık,Baş ağrısı,Halsizlik,Kanama pıhtılaşma mekanizmalarının bozulması sonucu;Yüz ve göğüste kırmızı döküntüler ve gözlerde kızarıklık,Gövde, kol ve bacaklarda morluklar,Burun kanaması, dışkıda ve idrarda kan görülür,Ölüm karaciğer, böbrek ve akciğer yetmezlikleri nedeni ile olmaktadır.Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinin Tanısı Nasıl Konulur?Kanda virüse karşı oluşan antikorların taranması tanı için en sık kullanılan yöntemdir. Bu göstergeler hastalığın başlangıcından sonra 6. günden itibaren belirlenebilir.Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Nasıl Kontrol Edilir ve Nasıl Korunmalıyız?Hastalığın bulaşmasında keneler önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle kene mücadelesi önemlidir fakat oldukça da zordur.İnsanlar kenelerden uzak tutulabilir ise bulaş önlenebilir. Bu nedenle de mümkün olduğu kadar kenelerin bulunduğu alanlardan kaçınmak gerekir.Kenelerin yoğun olabileceği çalı, çırpı ve gür ot bulunan alanlardan uzak durulmalı, bu gibi alanlara.Bu alanlara av ya da görev gereği gidenlerin lastik çizme giymeleri, pantolonlarının paçalarını çorap içine almaları.Görevi nedeni ile risk grubunda yer alan kişilerin hayvan ve hasta insanların kan ve vücut sıvılarından korunmak için mutlaka eldiven, önlük, gözlük, maske v.b. giymeleri gerekmektedir.Gerek insanları gerekse hayvanları kenelerden korumak için haşere kovucu ilaçlar (repellent) olarak bilinen böcek kaçıranlar dikkatli bir şekilde kullanılabilir. (Bunlar sıvı, losyon, krem, katı yağ veya aerosolşeklinde hazırlanan maddeler olup, cilde sürülerek veya elbiselere emdirilerek uygulanabilmektedir.).Haşere kovucular hayvanların baş veya bacaklarına da uygulanabilir; ayrıca bu maddelerin emdirildiği plâstik şeritler, hayvanların kulaklarına veya boynuzlarına takılabilir.Konuyu Hazırlayan: Dr Alp Akay - Dr.Başak Soyluoğlu
Retinanın (ağtabaka) işlevsel durumunu ve retinadan kaynaklanan sinir yollarının bütünlüğünü değerlendirmek için kullanılan muayene tekniği.
Gözyuvanmn orta katmanı olan uveanın arka bölümü.
Kamaşmaçok fazla görünen ışıktan kaynaklanan“aşırı parlaklık” olarak tanımlanabilir.
Uveanın arka bölümü olan koroitin iltihabı.
KırıkKemik dokusunun bütünlüğünün bozulmasıdır.Çeşitleri:Kapalı Kırık; deri bütünlüğünün bozulmadığı, çevre dokuların çok fazla zarar görmediği kırıklardır.Açık Kırık; kırık kemik uçlarının görülebildiği, çevre dokuların zarar gördüğü kırıklardır.Kırıkta Belirti ve Bulgular:Ağrı,Morarma, çürük, şişlik,Biçim bozukluğu (deformite), simetride bozulma,Hareket edememe, hareket kısıtlanması.Kırıkta İlkyardım:Kanama varsa kontrol altına alınır, yara varsa kapatılır.Kırığın çevre dokulara zarar vermemesi için ekstremite (kol veya bacak) desteklenir.Destek (Atel): kırığı tespit etmek (hareket etmesini önlemek) hedefi ile kullanılan tahta parçası, mukavva, sert karton, yastık üçgen sargı bezi(1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ) gibi malzemelere verilen genel ad.Desteklerken (Atellerken) Dikkat Edilecek Konular:Kırık parçalara mutlaka dokunulmaz veya içeri yerleştirilmeye çalışılmaz.Kırığın üzerinde ve altında yer alan eklemler de desteklenir ( atele dâhil edilir; örnek ).Uçlara doğru (el ve ayaklar vücudun uç noktalarıdır) bütün eklemler desteklenir.Şişlik ve ödemi önlemek üzere kol veya bacak yerçekiminden kurtarılır (kol ise kalp düzeyinde tutulur, bacak ise uzatılır).Ağrı şiddetli ise ve kişi kendi içebilecek durumdaysa ağrı kesici verilebilir.ÇıkıkEklemi oluşturan kemiklerden birinin yerinden ayrılmasıdır. ligament ve kapsül yaralanması gibi ciddi problemler ortaya çıkabilir. Eklem yüzeyleri birbirlerinden tamamen ayrılmış kemik uçları farklı pozisyonlarda kilitlenmiş olabilir. Gelişi hoş bir hareket hem çok güçtür hem de ağrılıdır.Çıkmaya En Yatkın Eklemler:Parmak, omuz, dirsek, kalça, ayak bileği ve çene eklemleridir.Belirti ve Bulgular:Biçim bozukluğu,Hareketle artan ağrı,Morarma, şişlik,Hareket kısıtlanması veya kaybı.Çıkıkta İlkyardım:Hareket etmemesi için desteklenir. Desteklerken kıvrılma varsa ve açılmıyorsa zorlanmaz, bulunduğu halde saptanır.Ağrı kesici verilebilir.Hastaneye götürülür.BurkulmaEklemin normal hareket sınırının ötesine bükülmesi ve gerilmesi neticesi, kapsül ve ligamentlerin zedelenmesi veya yırtılmasıdır. Daha ziyade diz, ayak ve el bileğinde meydana gelir.Bulguları:Duyarlılık, şişlik, morluk, ağrı, harekette kısıtlanma.Burkulmada İlkyardım:Ekstremite (kol veya bacak) hareket ettirilmez, dinlendirilir.Yükseğe kaldırılır (yerçekiminden kurtarılır).Morarma ve şişliği önlemek üzere soğuk uygulama yapılır. Olayın üstünden birkaç saat geçmişse, soğuk uygulamanın faydası yoktur, bu takdirde şişlik, morluk ve ağrıyı azaltmak üzere sıcak uygulama yapılabilir.Soğuk Uygulama İçin:Buz torbasına veya sağlam bir plastik torbaya buz parçaları konup, havluya ya da bir yastık kılıfına sarıldıktan sonra burkulan kısma yerleştirilir.SıcakUygulama İçin:Derin bir kaba ılık-sıcak arası su konur ve burkulan kısım içerisinde 15 dakika kadar bekletilir. Günde birkaç kez yapılacak bu uygulama iyileşene kadar tekrarlanabilir. Ya da sıcak su içerisinde ıslatılmış sıkılmış havlu ile bölge sarılır derhal soğumaması için üstüne naylon örtülebilir.
Ayağın arka bölümünün Önünde kama biçiminde ve yan yana sıralanmış üç kemik.
Gözün sklera (göz akı) ve retina tabakası arasında bulunan zar; damar tabaka. İris ve kirpiksi cisimle birlikte uveayı oluşturur.
